Veel voorkomende vragen

We onderscheiden twee grote kleursystemen. Alles wat met beeldschermen te maken heeft, werkt met RGB. RGB staat voor de drie primaire kleuren rood, groen en blauw waaruit het beeld wordt opgebouwd. Bij het ontbreken van deze drie is het ‘canvas’ of beeldscherm zwart.



CMYK staat voor Cyan, Magenta, Yellow en Key. Bij CMYK vertrekken we van een wit ‘canvas’ of in ons geval papier. De kleuren worden opgebouwd uit cyaan, magenta, geel en zwart. De K in CMYK staat voor ‘Key’ en is enkel een aanduiding voor zwart. Elke kleur bij CMYK kan variëren tussen 0 en 100%, plus daarbij nog eens de combinatie van de kleuren onderling. Op die manier kunnen we in druk (printers werken met hetzelfde principe) elke beeld en elke foto weergeven. We spreken hier ook van ‘full colour’. Toch kunnen met deze vier kleuren nog niet alle kleuren weergeven worden: denk bijvoorbeeld aan fluo (fluorescerend), goud en zilver. Dat kan dan weer overbrugd worden met Pantone-kleuren.

Handleiding kleurprofielen >
Download CSF-kleurinstellingen >
Download ICC profielen >

Omdat RGB-kleuren kunnen variëren in waarde tussen 0 en 256, is deze kleurenruimte groter. Het is dan ook belangrijk om steeds de RGB beelden van bijvoorbeeld een digitale camera zelf om te zetten naar CMYK om onverwachte resultaten te vermijden. Bij drukkerij Pietermans gebruiken we ICC-profielen om de omzetting van RGB naar CMYK voor een specifieke papiersoort goed te laten verlopen (ICC staat voor International Color Consortium.) Deze profielen kunnen hier gedownload worden.

PMS staat voor Pantone Matching System, vandaar ook vaak de benaming Pantone kleuren. Het is een kleursysteem vergelijkbaar met het RAL-systeem bij verf. Het zijn kleuren die op voorhand gemengd zijn. Zo kan in plaats van geel en magenta te drukken (waar twee platen voor nodig zijn) de op voorhand gemengde kleur rood gedrukt worden. Verder bestaan er ook Pantone inkten als goud, zilver, fluo-kleuren, pastelkleuren, enzovoorts. Het grote voordeel is dat deze kleuren altijd en overal dezelfde zijn. Dat is makkelijk om bijvoorbeeld een huisstijl te bewaken. PMS-kleuren hebben een nummer en vaak ook een letter, bijvoorbeeld PMS 425C. Het nummer verwijst naar de kleur, de laatste letter wijst op het papier dat gebruikt gaat worden. Zo verwijst de ‘c’ naar gestreken of coated papier, een ‘u’ verwijst dan weer naar ongestreken of uncoated papier. Pietermans beschikt over PMS-stalenboeken waarin u deze kleuren kunt bekijken en uitkiezen.

DPI staat voor dots per inch (2,54cm) en is een eenheid van resolutie. Het is het aantal punten dat wordt weergegeven of onderscheiden per inch. Hoe meer puntjes per inch hoe scherper, gedetailleerder en contrastrijker het resultaat. Voor offset drukwerk houden we een resolutie van 300 dpi aan voor de beste weergave. De tolerantie aan de ondergrens ligt om en bij de 150 dpi. Als we met een lagere resolutie drukken, ontstaat vaak pixelvorming (blokjes). Hou er rekening mee dat een beeldscherm van een computer met een resolutie van 75 dpi een goede weergave kan verzorgen. Daarom is het vaak een tegenvaller dat een mooie op internet gevonden afbeelding niet bruikbaar is voor drukwerk. Let hier sowieso mee op: beelden van internet zijn niet noodzakelijk vrij van rechten voor gebruik.

Tiff staat voor 'Tag Image File Format'. Een tiff-bestand is een bestandsindeling voor foto’s net zoals we jpg of jpeg kennen. Het grote verschil met jpg- of jpeg-bestanden is dat er geen verlies van informatie is bij het opslaan van tiff-bestanden. Verder is er de mogelijkheid om een in Adobe Photoshop bewerkt beeld met lagen te bewaren zonder de individuele eigenschappen van de lagen te verliezen (vroeger was dit enkel mogelijk met een psd- of photoshopbestand).

EPS staat voor ‘Encapsulated PostScript’. Voorheen vooral bekend omdat het uitwisselbaar was tussen bestandssystemen (Apple – Windows), maar in tegenstelling tot een pdf-file kan een eps slechts één pagina bevatten.Een eps-bestand kan zowel een afbeeldingsbestand zijn (Photoshop) als een vectorbestand (Illustrator).Vaak worden logo’s en 2D-tekeningen in Adobe Illustrator bewaard als eps-bestand. Deze vectoriele bestanden kennen geen beperking qua resolutie en kunnen daardoor eindeloos verschaald worden. 

Vectoriele bestanden. Vaak worden logo’s en 2D-tekeningen in Adobe Illustrator bewaard als eps-bestand. Deze vectoriele bestanden kennen geen beperking qua resolutie.

Waarom is dat zo? We leggen dit uit aan de hand van een eenvoudig voorbeeld. Als ik een foto maak van een lijn zal deze worden opgetekend in pixels door mijn digitale camera. Afhankelijk van de kwaliteit zullen meer of minder puntjes (pixels) gebruikt worden om het beeld op te tekenen, maar op een gegeven moment stopt het. Bij een vectorieel bestaand bepaal ik punt a en punt b en zeg tegen mijn programma hier een lijn tussen te trekken. Los van de afstand van deze twee punten zal mijn programma steeds de lijn verbinden. Als dus punt a en b slechts 10 cm van elkaar liggen, zal deze lijn slechts 10 cm lang zijn. Maar wil ik nu dat punt a en b 200 cm uit elkaar liggen, dan zal het programma deze evenzeer zonder kwaliteitsverlies verbinden. Op die manier kan een logo of tekening dan ook zonder kwaliteitsverlies zo groot of klein gemaakt worden als gewenst. Dit geldt dus alleen als het een vectorieel bestand is!

Fonts is Engels voor lettertypes. Op de covers van tijdschriften bijvoorbeeld worden vaak heel wat verschillende lettertypes gebruikt om de opmaak mooier te maken. Naast het gebruik van beelden en kleur is dit een belangrijk onderdeel van het eindresultaat. Er zijn veel soorten lettertypes en tal van onderverdelingen om ze te ordenen. Zo maken we bijvoorbeeld onderscheid tussen lettertypes met en zonder schreef (schreef – geen schreef), kennen we bold, italic, enzovoorts.

Enkele aanbieders van bekende lettertypes:
www.fontshop.com
www.adobe.com/nl/products/type.html
www.linotype.com

Bekende lettertypes zoals Arial, Times en Courier zitten standaard op een pc of Mac. Andere lettertypes niet, die kunnen aangekocht worden. Het ene is al wat prijziger dan het andere. Een gebruiker van een font of lettertype voor een huisstijl, folder of boek is wettelijk verplicht de gebruikte fonts aan te kopen; let hiermee op. Er bestaan ook gratis fonts: zoeken op ‘free fonts’ op internet levert flink wat voorbeelden op. Lees wel aandachtig of ze ook gratis voor commercieel gebruik mag gedownload mogen worden.

Als u gecertifieerde pdf-files aanlevert, hoeft u zich hierover geen zorgen te maken: de fonts die u gebruikt hebt in de opmaak, worden mee ingesloten in de pdf. Als bestanden en opmaken worden uitgewisseld tussen computers zonder lettertypes mee te geven, kan het gebeuren dat de weergave van een lettertype verschilt per computer. Vaak werden opmaken in bijvoorbeeld Adobe Illustrator of Adobe Indesign omgezet in lettercontouren om zeker te zijn dat er niets mis kan gaan met teksten en lettertypes. Hoe werkt dat? Alle tekst wordt omgezet naar vectoriele vormen, bijvoorbeeld een letter ‘o’ wordt een cirkel of ellips met een bepaalde lijndikte en vulling. Een computer zal deze vormen dan ook niet meer herkennen als tekst. Op die manier kan er niets meer veranderen aan deze teksten. Dat kan een voordeel zijn in de zin dat er geen onverwachte veranderingen kunnen optreden, maar eventuele tekstcorrecties zijn dan niet meer mogelijk.

Beelden of kleurvlakken die tot aan de rand van een pagina komen, worden steeds 3 mm over de paginarand zichtbaar gemaakt. Deze afloop of bleed is nodig om snijden zonder een wit randje te verzekeren. Zet geen belangrijke informatie in deze afloop of te dicht bij de rand van een pagina. Hou steeds een kleine veiligheidsmarge aan van bijvoorbeeld minimaal 5 mm. 

Moiré is een interferentiepatroon. Een moiré patroon ontstaat als twee patronen elkaar storen (‘interfereren’). Het is een vervelende, nerveuze weergave van twee rasters die over elkaar worden weergegeven. Moiré komt niet enkel voor in drukwerk: een streepjesshirt dat op tv vreemde patronen vertoont, is misschien wel het bekendste voorbeeld van moiré. De lijntjes van het hemd veroorzaken moiré in combinatie met het beeldraster van de tv. Dit kan bvb ook voorkomen bij druk van stoffen met zichtbare textuur!

De meest gebruikte papierformaten hebben we voor u op een rijtje gezet

A0 = 1189 x 841 mm
A1 = 841 x 594 mm
A2 = 594 x 420 mm
A3 = 420 x 297 mm
A4 = 297 x 210 mm
A5 = 210 x 148 mm
A6 = 148 x 105 mm
A7 = 105 x 74 mm

Bij enveloppen kiest men vaak voor een C formaat. Een A papierformaat papier past er dan goed in. Het E formaat zie je ook regelmatig bij enveloppen. De afmeting die je kiest voor je enveloppen, is afhankelijk van de afmetingen die je hebt gekozen voor je drukwerk.

EA5/6 = 110 x 220 mm
EA5 = 156 x 220 mm
EA4 = 220 x 312 mm
EA3 = 312 x 441 mm

EC4 = 240 x 340 mm
EC5 = 170 x 240 mm
EB5 = 185 x 262 mm
EB4 = 262 x 371 mm

C6 = 114 x 162 mm
C5/6 = 114 x 229 mm
C5 = 162 x 229 mm
C4 = 229 x 324 mm